Körlerde Parayı Tanıma Sorunu

PARA ÖLÇER KULLANIMI TANITIM VİDEOSU

Para Ölçer Tanıtım Videosu İçin Tıklayın

Parayı tanımak görmeyenler için önemli bir sorun. Hiç düşünmemişsinizdir belki, gelin biraz empati yapalım;

Gözlerinizi kapatın ve cüzdanınızı elinize alın. Şimdi el yordamıyla içinden kağıt paralarınızı çıkarın, dokunarak hangisinin kaç lira olduğunu anlamaya çalışın. Sokakta, çarşıda pazarda olduğunuzu hayal edin. Ödeme yapacaksınız, para üstü alacaksınız. Nasıl emin olabilirsiniz doğru parayı uzattığınızdan ve üstünü tastamam aldığınızdan?

Binlerce kör seyyar satıcı var. Ekmeklerini sokakta bir şeyler satarak kazanıyorlar. Şimdiye kadar ellerinden geçen paraları bireysel kabiliyetleriyle dokunarak ayırmaya çalıştılar, çevredeki esnafın ya da müşterinin insafına desteğine bağımlı oldular. Çünkü paraların boyutları birbirinden ayrılacak kadar farklı değildi.

Yıllar önce, 2004 senesinin yaz aylarında, Selim ve Kerim Altınok imzalı bir dilekçeyle Merkez Bankası’na yaptığımız kişisel başvuruyla ilk adımı atmıştık. İki vatandaş

olarak Türk Devletinden bir talebimiz vardı. Aslında bu yalnız bizim değil elbette bu ülkede yaşayan yediyüzbini aşkın görme engellinin ortak talebiydi.

Dilekçemizde, görme engellilerin özellikle kağıt paraları birbirlerinden ayıramadıklarını, alışveriş yaparken ya da parayla ilgili herhangi bir işlem sırasında çok zorluk çektiklerini ve mutlaka birinin yardımına muhtaç olduklarını ifade etmiştik. Bu konuda yapılmasını istediğimiz şeyleri de dilekçemize eklemiştik.

Talebimize karşın 2005 yılı başında YTL ' ye geçilirken ne yazık ki yeni basılan kağıt paralarda körlerin işini kolaylaştıracak önemli bir değişiklik olmadı.

Bu durum bizleri üzdü ama peşini bırakmadık, çaba göstermeğe devam ettik. 2009 yılında tedavüle girecek yeni paralar için kendimize bir hedef koyduk. Bu defa mutlaka sonuca ulaşmalıydık.

Yoğun bir çaba içine girdik. (YTL İnisiyatifi) adıyla bir çalışma grubu oluşturduk. Gruba GÖZDER, sivil toplum örgütü olarak dahil oldu. "Kör Fotoğrafçılar Projesi" bu amaçla bir web sitesi oluşturma fikrini getirdi. Dostlarımız yabancı kaynakları tarayarak tercümeler yaptılar. Emeği geçen bütün kurum ve kişilere teşekkürler.

Çalışmalarımızın sonunda yurt dışında neler yapıldığını araştırdık. Önemli bilgilere ulaştık.

Amerika Birleşik Devletleri’nde körlerin, Doların görmeyenlerin kullanımına uygun olmadığı gerekçesiyle hükümete dava açtığını ve kazandıklarını öğrendik.

Avrupa’da Euro’nun körlerin kullanımına uygun hale getirilmesi için bir komisyonun yedi yıl çalışma yaptığı bilgisini edindik.

Türkiye’de yaşayan görme engellilerin nasıl bir para istediklerini belirlemek amacıyla anketler yaptık. Edindiğimiz bilgileri internette paylaştık.

Özellikle kağıt paraların değerine göre en ve boylarının biribirinden farklı olması gerektiğini tespit ettik. Bu sağlanırsa para ölçer bir cetvelle uzunluklarına göre kolayca ayırt edilebileceğini saptadık.

Hepsinden daha somutu; Almanya'da Euro'nun basit bir cetvelle körler tarafından kolaylıkla ayrılabildiğini belirleyip bu cetvelin bir örneğine ulaştık.

Merkez Bankası’na GÖZDER eliyle bir kez daha açık mektup yazarak isteklerimizi dile getirdik.

27 Ağustos 2008 günü yeni paraların tanıtımıyla ilgili ilk basın toplantısında Merkez Bankası Başkanı, 2009 yılında tedavüle girecek paralarda görme engellilerin ayırt etmeleri için çeşitli işaretlerin ve boyut farklarının olacağını söyledi.

Bu toplantıda başkana, görme engellilerin parayı tanımasında kolaylık sağlayan para ölçer cetvelin bir örneği verilerek bunun üretim ve dağıtımını yapmaları talep edildi.

17 Ekim 2008 günü inisiyatif grubu olarak banka yetkilileriyle bir araya geldiğimizde 2009 yılı başından itibaren kullanmaya başlayacağımız kağıt paralara dokunma ve test etme imkânını bulduk.

Yeni kağıt paralara herkesten önce ilk kez görme engelliler dokunuyordu. Sonuç umut vericiydi, kupür değeri büyüdükçe paraların boy uzunluklarının artması,

üzerlerindeki kabartma işaretler ve sahteliği önleyici parlak folyo gerçekten görmeyenlerin işine yarayacak kolaylıklar sağlıyordu.

Ayrıca Merkez Bankası yetkilileri, önerilerimizi dikkate alarak, para ölçer cetvelin üretimi için girişimde bulunduklarını, yurt dışında hazırlanan cetvellerin yakın gelecekte tüm görme engellilere ücretsiz olarak dağıtılacağını söylediler.

Böylelikle önemli bir sorunumuzun çözümü konusunda olumlu sonuca ulaşmış oluyoruz. Başta Merkez Bankası yetkilileri olmak üzere, bize destek veren herkese teşekkürler.

YTL İnisiyatifi olarak Türk Parası’nın bundan sonraki değişikliklerinde aynı standartların korunması ve hatta daha ileriye götürülmesinin takipçisi olacağız.

Selim Altınok - Kerim Altınok