Kabartma Yazı Klavye Programı

 

 Bilgisayarda Braille altı nokta kabartma yazı klavyesi kullanabilmek bazen büyük bir ihtiyaç olur. Microsoft Word’de yazılmış bir metni olduğu gibi kabartma yazıcıdan bastıramazsınız, çünkü Türkçe karakterler ve noktalama işaretleri istenilen çıktıyı vermez. Dolayısıyla metni mutlaka kabartma yazı formatına dönüştürmeniz gerekir. Bunu yapan (WinBraille) gibi ücretsiz programlar olmakla beraber bazen dönüştürme işleminden sonra ortaya çıkan sonuç sizi memnun etmeyebilir. Bu yüzden dökümanı direkt olarak elle kabartma yazı formatında yazmak isteyebilirsiniz. Kabartma çıktısını alacağınız şey müzik notası ise zaten altı nokta klavye ile kendiniz yazıp hazırlamak zorundasınız. Düz yazıda bile bazen metni kabartma yazı Braille formatına dönüştürdüğünüzde kısaltmaların kullanılışını ya da noktalama işaretlerinin yorumlanmasını tercih etmeyip yazıyı elle yazmayı isteyebilirsiniz.

İşte bu gibi durumlar için mutlaka bilgisayarda doğrudan kabartma yazı formatında yazmayı sağlayacak altı nokta klavye programı ya da Braille klavye yazılımına ihtiyaç vardır. Bizler de uzun yıllar körlere yönelik olarak yaptığımız eğitim çalışmalarında, İngilizce derslerinde yazılı malzeme verebilmek, müzik öğreniminde, yönettiğimiz korolarda, gitar kurslarında öğrencilerimize nota dağıtabilmek için Braille klavye programına ihtiyaç hissettik. Elimizde çok eski DOS tabanlı bir program mevcuttu. Ancak program Windows işletim sisteminde değil sadece DOS penceresinde çalışıyordu. Bu da sorun oluşturuyordu. Braille kabartma yazı yazmayı sağlayan klavye programları profesyonel olarak temin edilebiliyordu belki ama oldukça maliyetliydiler. Kullanımı pratik olan, Windows işletim sisteminde çalışan paylaşıma açık shareware bir kabartma yazı klavye programını uzun yıllar aradık. Nihayet böyle bir yazılıma ulaştık. İhtiyaç duyarsanız iletişim formumuzdan bize epostayla ulaşabilirsiniz. Bu küçük programı setup dosyasıyla bilgisayarınıza kolayca kurabiliyorsunuz. Braille kabartma yazı klavye programı programlar menüsüne çalışmasını sağlayacak kısa yol simgesini atacaktır. Bununla yazılımı çalıştırdığınızda karşınıza kabartma yazı yazmanızı sağlayacak bir editör yani yazı yazma programı açılır. Fakat hemen yazmaya başlanılamaz. Önce ctrl+n basarak boş bir doküman sayfası oluşturmalısınız. Artık normal q klavyedeki s d f j k l harfleri altı nokta kabartma daktilonun altı tuşu haline gelmiştir. Sırasıyla f d s harfleri 1, 2, 3’üncü noktaları, j k l harfleri de 4, 5, 6 nolu noktaları basacak tuşlardır. Parmaklarınızı aynen kabartma Braille daktiloda olduğu gibi yerleştirerek direkt olarak kabartma yazı karakterlerini yazmaya başlayabilirsiniz. Uzun boşluk çubuğu yine kelime arası vermeyi sağlar, buna her iki elinizin o anda müsait olan baş parmağıyla basabilirsiniz. Klavyedeki diğer harfler ekrana herhangi bir karakter çıkarmazlar, ancak üst taraftaki rakamlar ve noktalama işaretleri gibi bazı tuşlar normal görevlerini yapmaya devam ederler. Yalnız unutulmamalıdır ki, bu klavye yazılımı bütün Windows işletim sistemi için geçerli bir 6 nokta Braille kabartma yazı klavye programı değildir. Sadece kendi editör penceresindeyken işlevini görür, diğer programlara geçtiğinizde klavyeniz yine (Q) ya da (F) biçiminde standart haline dönecektir. Braille editör penceresine döndüğünüzde kabartma klavye geri gelecektir. Körler okullarından kabartma daktiloyu hızlı kullanma alışkanlığı kazanmış bazı arkadaşlar bütün işletim sistemini böyle altı nokta klavye ile kullanmayı arzu edebilmektedirler. Ancak mantıken bir harfi oluşturmak için birden fazla tuşa basmak bir parmakla bir tuşa dokunarak karakter üretmekten hızlı olamaz. Ayrıca hızlı kullanım sırasında altı nokta klavyede çok tuş basılan karakterlerde hata çıkma ihtimali daha fazladır.
Kabartma klavye ile yazacağınız standart Latin harfleri, mesela a b c d e f, ekranda aynen görünecektir. Ancak kabartma klavye ile yazacağınız Türkçe karakterlerle noktalama işaretlerinin büyük bölümü ekranda bambaşka semboller çıkaracaklardır. Dolayısıyla kabartma klavye ile yazdığınız bir metni gözle ya da ekran okuyucu programla okuyup kontrol etmek biraz zordur. Aradaki Türkçe karakterler ve noktalama işaretleri nedeniyle metin hem görsel olarak hem ses formatında kesintilerle izlenilebilir. Kontrol ve düzeltme yapabilmek için Türkçe ve noktalama karakterlerinin ekrana hangi sembolü çıkardığını ezberlemiş olmak gerekir. Örneğin ç harfi * (yıldız), ğ (yumuşak g) harfi < (küçüktür) işareti, nokta 4 rakamını, virgül 1 sayısını ekrana çıkarır. Bunları kabartma yazıcıdan bastırdığınızda karton üzerinde doğru karakterler olduğunu görürsünüz. Böyle bir dökümanı bilgisayarınıza kabartma ekran bağlayarak dokunma yoluyla daha kolay takip edebilirsiniz. Ancak ne yazık ki kabartma ekran cıhazları oldukça pahalıdır.
Braille alfabede 63 karakter mevcuttur. Harfler dışındaki karakterlerin ekrana hangi sembolleri çıkardığını ezberleyebilirseniz aslında kabartma klavye programını kullanarak yazacağınız Braille metni normal (Q) ya da (F) klavye ile de yazmanız mümkündür, hatta belki böyle daha süratli yazabilirsiniz.
Aşağıdaki bağlantıdan indirebileceğiniz altı nokta Braille kabartma klavye programında sayfadaki karakter sayısı var sayılan olarak 40, satır sayısı da 25 olarak ayarlanmıştır. İsterseniz kullanacağınız kartonun büyüklüğüne göre bu sayıları değiştirebilirsiniz. Programın Global menüsünde yer alan Embosser setup komutundaki “characters per line” kutusuna satırda yer almasını istediğiniz harf sayısını, “lines per page” kutusuna da sayfada bulunacak satır adedini girebilirsiniz. Örneğin ikiye katlanan A3 kartonlarını 4 sayfa olarak kullanan printer için sayfada 27 satırla satırda 32 karakter ayarı kullanılabilir.
Kabartma klavye programını öğrencilerimize Braille nota hazırlamak, yönettiğimiz korolar ya da bireysel müzik çalışmalarımız için şarkı sözlerini yazmak, İngilizce kurslarımızda öğrencilerimize vereceğimiz metinleri basmak, derneklerde üyelere ulaştırılacak Braille bültenleri kaleme almak için ve daha bir çok amaçla kullanıyoruz. Sizlerin de yararlanacağınızı düşünerek yukarıdaki bilgilerle programı paylaşmak istedik.
Yorum ve sorularınız için: Web sitemizin iletişim kısmından bize eposta gönderebilirsiniz.