Piyon Zincirleri-Tigran Petrosian–Lotar Schmit (Erivan 1965)

PİYON ZİNCİRLERİ

Konum:

Beyaz Piyonlar: Pa2, b2, c4, d5, e4, f2, g2, h2.

Siyah Piyonlar: Pa7, b7, c5, d6, e5, f7, g6, h7.

(Bu piyon zincirinde beyazın vezir kanadındaki konumsal amacı Pa3 ve Pb4 sürüşleriyle c5 karesine saldırmaktır. Bundan sonra b dikeyini açarak burdan baskı yapmak temel stratejidir. Beyaz Pf4 ile siyahın e5 karesine de saldırabilir. Beyazın bu iki plânına karşı siyah her iki piyon kırışmasını da gerçekleştirebilir. Beyazın her iki sürüşten sağlamak istediği asıl sonuç d5 erini geçer hale getirmektir. Siyahın karşı plânı ise aşağıda inceleyeceğimiz oyunda da görüleceği gibi Pf5 sürüşüyle Beyazın Şah kanadına saldırı başlatmaktır. Beyaz pasif kalırsa Siyah vezir kanadında da Pa6 ve Pb5 sürüşleriyle inisiyatifi ele geçirmeyi deneyebilir. Böylelikle siyah da Beyazın c4 piyonunu hedef alabilir. Aşağıda göreceğimiz oyun bütün bu temaları kapsayan klasikleşmiş bir örnektir. Partinin oynandığı günlerde dünya şampiyonu olan Petrosian kapalı ve bloke olmuş konumların ustası olarak bilinirdi. Batı Alman büyük usta Lotar Schmit ise yine bu tip stratejik güçlük arzeden oyunların uzmanı olarak tanınırdı.)

Tigran Petrosian – Lotar Schmit (Erivan 1965)

Şah Hint Savunması

1. D4 Af6 2. C4 c5 3. D5 d6 4. Ac3 g6 5. E4 Fg7 6. Fg5 …

(Petrosian’ın kuvvetle tercih ettiği bu hamlenin amacı Siyah Şah kanadına yapılacak atağı kolaylaştırmaktır. Bu hamlenin bir amacı da c1 filini bir an önce çıkmakla daha sonra yapılabilecek bir Ad2 hamlesinin filin ve dolayısıyla a1 kalesinin gelişimine engel olma durumunu ortadan kaldırmaktır. Aynı oyuncular arasında oynanan Zürih 1961 partisi şöyle sürmüştü; 6. Fe2 O-O 7. Af3 e6 8. O-O exd5 9. Cxd5 Ke8 10. Ad2 ve daha sonra Petrosian partiyi kazanmıştır. Bu devam yolu analizin yapıldığı zamanda popülerdi. Ve Fischer tarafından Palma’da biri Ulhman’a karşı olmak üzere iki defa başarıyla uygulanmıştır. Ancak Petrosian psikolojik nedenlerle bu oyunda Schmit’e karşı Fg5 oynamayı tercih etmiştir.)

6. … h6

(6. … O-O 7. Vd2 hamlelerinden sonra Beyaz h6 zayıf karesini ele geçirirdi.)

7. Ff4 …

(Siyahın 7. … e6 ya da e5 sürüşünü engelliyor.)

7. … Va5 8. Fd2 …

(Açılışta ardarda aynı taşla oynamak ilkelere ters düşse de amaca uygun ve yarar sağlayan bir hamle olduğu için yerindedir. Siyah vezir er ya da geç oyun dışı kalmaya zorlanıyor.)

8. … e5

(Diğer bir yol da 8. … e6 oynamaktı. Ancak siyah sabit ve sağlam bir konum elde etmeye çalışıyor. Şimdi başta verilen piyon yapısına ulaşmış olduk.Şimdi her iki taraf da taşlarını geliştirecek. Kritik kareler olan e5 ve c5’e saldırıların nasıl gerçekleştiğini göreceğiz.)

9. Fd3 Ah5

(Siyah roku mümkün olduğu kadar geciktiriyor.)

10. Age2 Ad7 11. G3

(Beyaz kuvvetlerini Pf4 hamlesini hazırlayacak şekilde konumlandırıyor.)

11. … Ahf6 12. H4!

(İlerleyen h piyonu h5’e sürülebileceği için bu kareyi kontrol etmek zorunda olan siyah şimdi f6 atını yerinden kıpırdatamıyor.)

12. … h5

(Beyazın h5 sürüşünü durdurmanın yanı sıra Fh6 hamlesiyle konumunu rahatlatmayı planlıyor. Siyah g7 fili bu ve benzeri konumlarda pasif bir rol üstlenir)

13. Vc1 Ag8

(Tehdidi tekrarlıyor.)

14. Ad1 Vd8 15. Vc2 Fh6 16. Ae3

(Filleri değişmekten kaçınarak merkezde yeniden gruplanmak için.)

16. … Vf6 17. Kf1 …

(Beyaz Siyahın Vf3 hamlesine karşı Ag1 ve ardından Pf3 hamlelerini hazırlıyor.)

17. … Ab6

(Siyah için kısa rok hala düşünülebilir ama o uzun rok yapmaya hazırlanıyor.)

18. F3 …

(Petrosian harekete geçmeden önce ihtiyatlı adımlar atıyor. Bu şekilde rakibini yavaş yavaş uçuruma itmeyi planlıyor.)

18. … Fh3 19. Kf2 O-O-O 20. O-O-O …

(Şahlar fırtınadan kaçıyor.

20. … Şb8 21. Kh1 …

(Rakip fili çıkış karesine geri gönderiyor.)

21. … Fc8 22. Şb1 Ae7 23. F4

(Düğümü çözecek ilk hamle yapıldı. Artık Siyahın e5 karesi baskı altında.)

23. … Ad7 24. Fc3 Vg7 25. A3 …

(İkinci saldırı için hazırlık hamlesi.)

25. … f6 26. B4 …

(İki anahtar kare üzerine saldırı başlamıştır.)

26. … Kdf8 27. Ac1 …

(At b3 üzerinden c5’e baskı yapmaya hazırlanıyor. Böylece bxc5 hamlesinden sonra Beyaz d hattında bir geçer piyon elde edebilecektir. Bu fikir aynı zamanda siyahın e5 erini zayıflatma düşüncesiyle uyumludur.)

27. … g5

(Beyazın e5 piyonuna yaptığı baskıyı azaltmak için bir girişim. Ama bunun karşılığında f5 karesinde Beyaza bir geçer piyon fırsatı veriyor. Siyah 27. … f5 hamlesini denemeliydi. O zaman 28. Ab3 fxe4 29. Fxe4 ve Siyah f dikeyinden karşı bir şans elde edebilirdi. Bu nedenle Beyaz Siyahın f5 sürüşüne 28. Exf5 gxf5 29. Af1 oynadıktan sonra takiben Ab3 yaparak c5 karesindeki baskıyı arttırabilirdi. Böylece güven içinde devam edebilirdi.)

28. Hxg5 fxg5 29. F5 g4 30. Ag2 Fg5 31. Ab3 …

(Takiben bxc5 hamlesiyle d5 karesinde ikinci bir geçer er elde etmek tehdidiyle. Siyah atların kötü konumu yüzünden geçer piyonları bloke etmesi bir hayli güç olabilir.)

31. … b6 32. Şa2

(b dikeyini boşaltmak ve ilerde rakip şah üzerinde oluşturacağı mat tehtitleri için kullanmak amacıyla.)

32. … Fb7 33. bxc5 Axc5

(33. Bxc5 34. Aa5 Fa8 “Siyah filinin atla değişmesine razı olamaz, çünkü Beyaz Piyon a4 ve a5 sürüşüyle b6 karesinde hakimiyet sağlar” 35 Va4 Ab6 36. Kb2 ile Siyahın savunması iyice zorlaşır.)

34. Axc5 bxc5 35. Af4!!

(e6 karesindeki ileri karakolu elde etmek amacıyla e5 piyonunun açmazından yararlanıyor. Burada Beyaz için değişimlerden sonra Siyaha şah kanadında bırakacağı geçer piyonları durdurabileceğine emin olmak önemlidir.)

35. Fxf4 36. Gxf4 g3 37. Kg2 Ac8

(37. … h4 38. Fxe5 h3 39. Kxh3 Kxh3 40. Exd6 Beyaz iyi bir konum elde eder.)

38. Fxe5 dxe5

(Beyaz rakip blokerleri yerinden sökme mücadelesini kazandı. Siyahın konumu çöktü.)

39. Vb2 Ke8 40. F6!

(Siyahın g3 karesindeki piyonunu alabilmek için kendi geçer erlerinden birini teklif ediyor.)

40. … Vg5 41. F7! Ke7 42. Kh3 h4 43. K2xg3 0-1

(Siyah terk eder. Çünkü 43. … hxg3 44. Kxh8 Kxf7 45. Fxe5+ Şa8 46. Kxc8+! Fxc8 47. Vb8+ Mat. )

Asses Your Chess “Ray Kene”den çevirenler Kerim Altınok, Selim Altınok