Görmeyenler Müzikte Bilgisayardan Nasıl Yararlanabilir?

Körlerin müzikte bilgisayar kullanımı

Körler artık bilgisayarın sunduğu imkânlardan yararlanabiliyorlar. Bu bir görme engellinin görenlerin desteğine ihtiyaç duymadan bir işi yapabilmesini ve dolayısıyla meslek sahibi olarak üretime katılmasını sağlıyor. Yazı yazabilmek, kitap, dergi ve gazete okumak, sözlük programları ile tercüme yapmak ve bunun gibi daha bir çok iş bir görme engelli tarafından bilgisayar desteği ile bağımsız olarak yapılabiliyor. Böylece öğrencilik hayatı görme engelliler için kolaylaşırken, avukatlık, yazarlık ve gazetecilik gibi yazımsal boyutu olan bir çok iş yapılabilir hale geliyor. Metin tercümanlığı ve kaset çözümleyiciliği de bu listeye eklenebilir.
Bu yazımızda görmeyenlerin bilgisayardan müzik alanında nasıl ve ne amaçla yararlanabilecekleri konusunu ele alacağız.
Bilgisayar müzikte iki amaçla kullanılabilir: İlkin, bilgisayar çeşitli formatlarda kaydedilmiş müzikleri dinleyebileceğimiz bir araçtır. İkinci olarak da bilgisayardan müzik üretme amacıyla yararlanılabilir.Şimdi bu iki boyutu görme engelliler yönünden bakarak ele alalım:

a) Bilgisayarın bir müzik dinleme aracı olarak kullanılması,bilgisayarlarda çeşitli formatlarda kaydedilmiş müziklerin dinlenilmesi mümkündür.Bunların en yaygın olanları audio CD'leri yani normal müzik setlerinin CD çalıcılarında dinlenilebilen CD kayıtları, mp3 formatı ve midi dosyalarıdır.Bunların dışında da daha bir çok kayıt formu vardır ki bunları da bilgisayarla dinlemek mümkündür. Bir görme engelli normal müzik CD'lerini bilgisayarında dinlerken bir müzik setine göre çok avantajlı durumdadır.Çünkü müzik seti kullanıldığında ekranı okumak mümkün olmadığından, görmeyen kullanıcının hangi parçada olduğunu, parçanın adını öğrenmesi için gören birine ihtiyaç duyacağı açıktır. Oysa bilgisayar kullanıldığında görme engelli dinleyici ekran okuyucu yardımıyla bütün bunları görsel desteğe ihtiyaç duymadan yapabildiği gibi kolaylıkla play list yani çalma listeleri oluşturabilecektir.Aynı imkanlar fazlasıyla mp3 ve midi formatlarında da söz konusudur. Bu yolla görme engellilere radyo stüdyolarında diskjokeylik mesleği açılmış olacaktır. Normal bir müzik setiyle sağlanamayacak olan bu kolaylıklar, bir bilgisayar, kaliteli bir ses kartı ve kulaklık yardımıyla görmeyen radyocunun çalışabilmesine olanak verecektir.

b) Görme engellilerin bilgisayardan müzik üretmek amacıyla yararlanmaları,bilgisayarda iki tür müzik üretimi söz konusudur: İlkin bir org klavyesi kullanılarak müzik parçalarının aranjmanları yapılabilir. İkinci olarak da bilgisayar çok kanallı kayıt yapan bir stüdyo teybi gibi kullanılıp doğal enstrümanlar ve insan sesleri kaydedilerek bir müzik parçası üretilebilir. Şimdi bunları bir görme engellinin görsel katkıya ihtiyacı olmadan nasıl yapacağı konusuyla birlikte ele alalım.
b1- Müzik aranjmanları yapmak: Kaset ve CD'lerde dinlediğimiz pop müziği yapımlarının artık neredeyse tamamına yakın bir kısmında bilgisayar kullanılmaktadır. Müziği ve orkestrasyon yapmayı iyi bilen aranjörler, bilgisayar ve org klavyesi yardımıyla tek başlarına bir orkestranın sesini çıkaracak kayıtlar yapmaktadırlar. Bu kayıtlar digital teknolojiyle yapılmanın kolaylıklarını kullanmanın yanı sıra, gelişmiş ses modülleri yardımıyla doğal müzik aletlerinin seslerine çok yakın sonuçlar elde edilmesini de sağlamaktadırlar.İstenildiğinde bu yolla yapılan kayıtların üzerine normal müzik aletiyle ilaveler yapılabilmekte ve insan sesi de en son olarak üzerine şarkıyı okumaktadır. İşte bu anlamda müzik düzenlemeleri ve orkestrasyonlar yapmak bir görme engelli müzisyen için de bilgisayar ve ekran okuyucu yardımıyla mümkün olabilmektedir. Eskiden görmeyen aranjörler bu işleri orgların kendi kayıt imkanlarıyla yapıyorlardı. Ancak orglarda bir ekran okuyucu program olmadığından mutlaka görsel desteğe ihtiyaç duyuyorlardı ve bu da işlerini hem çok zor ve uzun süren bir hale getiriyor, üstelik bağımlılık problemi büyük bir engel oluşturuyordu.Oysa günümüzde bilgisayar ve ekran okuyucu program kullanıldığında bütün bu sıkıntılar çözülmüş olmaktadır. Böylece görmeyenler için önemli bir meslek de gündeme gelmektedir. Aranjman yapma konusundaki fiyatlar ekonomik anlamda bir görmeyeni geçindirebilecek boyutlardadır. Bu tür kayıtlarda ortaya çıkarılan dosyanın türü midi olarak adlandırılır ve bu çalışma için bilgisayar sisteminin çok kapsamlı olmasına gerek yoktur. İşlemci ve RAM'ın düşük olması hiç bir engel oluşturmamaktadır. Çünkü üretilen dosyalar küçük boyuttadır ve bilgisayara yük bindirmemektedir. Hard disk kapasitesi de önemli değildir. Gereken malzemeler, bir org klavyesi ve bunu bilgisayara bağlayacak midi kit denilen kablodur. Burada üretilen dosya midi mesajlarını içerir. Ses modülünün de kapsamlı olması şart değildir. Creative ses kartlarının sesleriyle de kayıtlar yapılabilir. Profesyonel stüdyolara gidildiğinde aynı dosya çok daha profesyonel modüllere standart olarak uyduğu için problemsizce daha kaliteli seslerle performans elde edilebilmektedir.
b2- Çok kanallı bir stüdyo teybi olarak bilgisayar kullanımı:Artık bilgisayarlarda kullanılan özel programlar yardımıyla sanal bir çok kanallı stüdyo teybi elde edilebilmektedir. Bunun için gereken tek unsur bu maksatla yazılmış bir programdır. Bu ekipman sağlandığında bilgisayarla müzik enstrümanları ve insan sesleri ayrı ayrı kanallara kaydedilebilmekte ve önceden yapılan kayıtlar playback olarak dinlenirken yeni kayıtlar ilave edilebilmektedir. Ekran okuyucu programlar iyi ses kartları ile kullanıldığında bu kayıtları yapan programları görsel destek olmadan bir görmeyenin kullanması mümkün olabilmektedir. Bu tür kayıtlarda midi orkestrasyonları yapmanın aksine bilgisayar sisteminin biraz güçlü olması gerekmektedir. Çünkü burada üretilen dosya wav dosyasıdır ve hard disk, RAM ve işlemci olarak iyi bir sistemin mevcut olması sorunsuz çalışılabilmesi için gereklidir.Böyle bir sistemle birlikte mixer ve mikrofon tesisatını birleştiren bir görme engelli bu faaliyet ile hayatını kazanabilir. Dr. Kerim Altınok